Hristiyanlıkta neden mezhepler bulunuyor? Sebebi nedir?
Katolik, Ortodoks ve Protestan.. hepsi Hristiyan. Neden bu farklılık var?
Yurtdışının aksine, biz bu ayrımı çok da yoğun şekilde farketmiyoruz. Bu toprakların Hristiyanları olarak henüz azınlıkta olduğumuz için, adım başına farklı farklı kiliselerle karşılaşmıyoruz. Peki, bu ayrımın sebepleri nedir?
Hadi, hep beraber yaklaşık iki bin yıl geriye gidelim. İsa'nın çarmıha gerilmesinden önceki gece..
İsa Mesih, en yakın takipçilerini bir araya toplar. Gelecekteki sıkıntıları bilerek onlarla birlikte ve onlar için dua eder. Daha sonra gelecek nesil Hristiyanlar için dua etmeye başlar:
“Yalnız onlar için değil, onların sözüyle bana iman edenler için de istekte bulunuyorum, hepsi bir olsunlar. Baba, senin bende olduğun ve benim sende olduğum gibi, onlar da bizde olsunlar. Dünya da beni senin gönderdiğine iman etsin. Bana verdiğin yüceliği onlara verdim. Öyle ki, bizim bir olduğumuz gibi bir olsunlar. Ben onlarda, sen bende olmak üzere tam bir birlik içinde bulunsunlar ki, dünya beni senin gönderdiğini, beni sevdiğin gibi onları da sevdiğini anlasın." (Yuhanna 17:20-23)
Hristiyanlık içinde üç ana mezhep vardır: Doğu Ortodoksluğu, Roma Katolikliği ve Protestanlık. Coğrafi bölgelere göre yaygınlık oranı değişkenlik göstermektedir.
Peki neden ayrım var?
Başlangıç olarak, mezheplerin kiliselerden ve çoğu zaman birbirleriyle anlaşamayan insanlardan oluştuğunu unutmayalım. Herkes gibi Hristiyanlar da gurur, bencillik, inatçılık, güç kullanma arzusu ve ikiyüzlülükle mücadele ederler. Çünkü hala bu düşmüş bedenlerin içindeyizdir. Bu nedenle bazen birbirleriyle anlaşmazlıklarına olumsuz tepki verirler.
Bu durum çoğu zaman kiliseler ve mezhepler arasında tartışmalara ve bölünmelere yol açmış, bu da yeni kiliselerin ve mezheplerin oluşmasına yol açmıştır. Bu talihsiz bir durumdur ama insanın düşmüş doğası göz önüne alındığında bir gerçektir.
Tüm bunların ötesinde, Hıristiyanlar bazen doğası gereği daha ikincil öneme sahip inanç veya uygulamalar konusunda meşru anlaşmazlıklara sahip olabilirler, örneğin: Vaftiz ne anlama gelir ve kim vaftiz edilmelidir? İmanlılar yerel kiliselerini nasıl yapılandırmalılar? Liderlik rollerini kim üstlenmelidir? İnançlı kişiler Rab'bin Sofrası'nı ne sıklıkla uygulamalıdır? Hristiyanlar, Kutsal Yazıların belirli bölümlerini nasıl yorumlamalıdır?
Elçi Pavlus, Hristiyanları “tartışmalı konular” söz konusu olduğunda bilgelikle ve alçakgönüllülükle davranmaya teşvik etti. (Romalılar 14:1-23)
Bu kadar çok mezhebin varlığının bir nedeni kişiliklerin, tutkuların ve yeteneklerin farklılığıdır. Bir an için bireyleri düşünün. Bazı insanlar Tanrı ile en iyi şekilde zihinlerini çalıştırarak veya doğadayken bağlantı kurarlar. Diğerleri maneviyatı yaratıcı veya sanatsal ifade yoluyla deneyimler. Bazıları ise başkalarına hizmet ederken ya da acı çekenlere yardım ederken kutsal ya da ilahi bir bağ hissederler.
Bunların hepsi Tanrı ile bağlantı kurmanın takdire şayan ve geçerli araçları olsa da, bu farklı kişilikleri bünyesinde barındıran farklı kiliselerin ve hatta mezheplerin ortaya çıkması şaşırtıcı değildir.
Bir diğer neden ise geleneğin rolüyle ilgilidir. Bazı insanlar, yüzyıllar boyunca aktarılan geleneklere göre Tanrı'ya tapınmanın yapısını ve mirasını takdir etmekteler. Bu nedenle Doğu Ortodoks, Roma Katolik veya Protestan kiliselerinde daha rahat olabilirler.
Kültür de kritik bir rol oynuyor; farklı kültürlerden insanlar inançlarını farklı şekillerde uygularlar. İngiliz kasabasındaki kiliselerin, Afrika'nın, yoksullukla boğuşmuş bir köyündeki kiliselerden son derece farklı olması bizi şaşırtmamalı. Ya da bir Türk kilisesinde; Paskalya bayramı günü çocuklar kültürümüz gereği yaşlıların elini öperken, başka bir ülkedeki bir kilisede farklı bir uygulama olabiliyor. Sonuç olarak, kiliseler ve tüm mezhepler, insanların coğrafi konumuna ve kültürel değerlerine bağlı olarak bazı konularda farklılık gösterecektir.
İsa Mesih, bizim kültürümüzden vazgeçmemizi emretmiyor. Farklılıkların olması doğaldır.
Hristiyanlar Baba, Oğul ve Kutsal Ruh olarak kendini üç şekilde tanıtan tek Tanrı'ya inanırlar. Bütün insanların günahkar olduğuna ve kurtulmaya muhtaç olduğuna inanırlar. Üstelik Hristiyanlar; yaşamı, ölümü ve dirilişi aracılığıyla Tanrı'nın bağışlamasını ve lütfunu deneyimlememizi yalnızca İsa'nın mümkün kıldığına inanırlar. Hristiyanlar, Kutsal Kitap'ın gerçekleri en açık şekilde ortaya koyduğuna inanırlar.
Bunlara iman eden herkes, Katolik - Ortodoks veya Protestan İsa Mesih imanlısıdır. Yukarıda altı çizili bölümden başka bir şeye inanan ise, Hristiyan olduğunu iddiaa etse bile Hristiyan değildir.
Mezhep farklılıkları çok kısaca kültür, gelenek ve tarihsel süreçten kaynaklıdır.
"Beden bir olmakla birlikte birçok üyeden oluşur ve çok sayıdaki bu üyelerin hepsi tek bir beden oluşturur. Mesih de böyledir. İster Yahudi ister Grek, ister köle ister özgür olalım, hepimiz bir beden olmak üzere aynı Ruh'ta vaftiz edildik ve hepimizin aynı Ruh'tan içmesi sağlandı. İşte beden tek üyeden değil, birçok üyeden oluşur. " (1. Korintliler 12:12-30)
"Bundan sonra gördüm ki, her ulustan, her oymaktan, her halktan, her dilden oluşan, kimsenin sayamayacağı kadar büyük bir kalabalık tahtın ve Kuzu'nun önünde duruyordu." (Vahiy 7:9)