İsa Mesih'in Matta ve Luka'da Soyağacı Neden Farklı?
İsa'nın soyağacı Kutsal Yazılar'da iki yerde verilmektedir: Matta 1 ve Luka 3:23-38.
Matta soyağacının izini İsa'dan İbrahim'e kadar sürer.
Luka, soyağacının izini İsa'dan Adem'e kadar sürer.
Ancak Matta ve Luka'nın farklı bir soyağacı şemasını kullanırlar. Örneğin Matta, Yusuf'un babasının Yakup olduğunu belirtir (Matta 1:16), Luka ise Yusuf'un babasının Heli olduğunu söyler. (Luka 3:23)
Matta çizgiyi Davut'un oğlu Süleyman'a kadar takip ederken (Matta 1:6), Luka ise Davut'un oğlu Natan'a kadar çizgiyi takip eder. (Luka 3:31)
Bazıları bu tarz durumları "İncil'deki çelişkiler" diyerek sunma gafletinde bulunuyorlar.
Ancak Yahudiler, özellikle soyağacı konusunda titiz kayıt tutuculardı. Matta ve Luka'nın aynı soydan tamamen çelişkili iki soykütüğü oluşturabilmeleri düşünülemez. Düşündük diyelim, bunun çelişki olduğunu düşünüp kitabı değiştirmezler miydi?
1. Cevap
Soyağaçlarından biri, Hz. Meryem'i temel alır.
Luka bize Hz. Meryem'in soyağacını verirken, Matta bize Yusuf'un soyağacını verir.
Luka'nın doğum anlatısı Meryem'e odaklanır.
Bu öneri bazen, Yehoyakim'in (Yeremya 36:30) ya da oğlu Yehoya'nın (Yeremya 22:24-30) soyundan gelenlerin Davut'un tahtına oturmayacağını peygamberlik eden Yeremya tarafından Süleyman'ın soyuna karşı verilen vaatle bağlantılıdır. İsa yasal soyundan olduğu için bu hükümde değildir; Davut'un fiziksel soyundan ziyade Meryem aracılığıyla.
Matta ise soyağacının Yusuf tarafından takip ediyor.
2. Cevap
Bir soyağacı devletsel veya yasal soyağacı, diğeri ise fiziksel yani biyolojik soyağacıdır.
Matta, İsrail'in krallarının resmi soyunu listeliyor. Onun amacı Yusuf'un o çizgiyle akraba olduğunu göstermektir.
Luka bize fiziksel torunları, başka bir deyişle, düşünmeye alıştığımız şekilde bir soyağacı veriyor.
3. Cevap
Matta'nın birincil veya biyolojik soyun izini sürerken Luka'nın "levirat evliliği" olayını hesaba kattığıdır.
Bir adam hiç oğlu olmadan ölürse, adamın erkek kardeşinin dul kadınla evlenmesi ve ölen adamın adını taşıyacak bir oğlu olması bir gelenekti. Bu cevaba göre, Malki (Luka 3:24) ve Mattan (Matta 1:15) farklı zamanlarda aynı kadınla evlenmişlerdi. (gelenek ona Estha adını verir).
Bu, Heli'yi (Luka 3:23) ve Yakup'u (Matta 1:15) üvey kardeş yapar. Heli daha sonra oğlu olmadan öldü ve böylece (üvey) kardeşi Yakup, Heli'nin Yusuf'u doğuran dul eşiyle evlendi. Bu, Yusuf'u yasal olarak "Heli'nin oğlu" ve biyolojik olarak "Yakup'un oğlu" yapacaktır. Dolayısıyla, Matta ve Luka aynı soyağacını (Yusuf'unki) kaydediyorlar, ancak Luka yasal, devletsel kayıt soyunu takip ederken Matta biyolojik soyunu takip ediyor.
Luka Hz. Meryem'in soyağacını kaydediyor ve Matta da Yusuf'un soyağacını kaydediyor.
Matta, Davut'un oğlu Süleyman aracılığıyla Yusuf'un (İsa'nın yasal babası) soyunu takip ederken, Luka, Davut'un oğlu Natan aracılığıyla Meryem'in (İsa'nın kan akrabası) soyunu takip ediyor.
"Damat" için özel bir Koini Grekçesi kelimesi olmadığından, Yusuf, Heli'nin kızı Meryem ile evlendiğinde "Heli'nin oğlu" olarak anılıyordu.
Meryem ya da Yusuf'un soyundan gelen İsa, Davut'un soyundandır ve bu nedenle Mesih olmaya uygundur. Soyağacını anne tarafından takip etmek alışılmadık bir durumdur ama bakireden doğum da aynı şekilde alışılmadık bir durumdur, mucizedir.
Luka'nın açıklaması, İsa'nın Yusuf'un oğlu olduğu yönündedir, "böyle sanılıyordu" diye yazmıştır. Devlet kayıtları da o yöndedir. (Luka 3:23)